Από το 1-1-4 στο «έλα καημένε, Σύνταγμα είναι…»

Στη δημόσια ζωή, όλα είναι θέμα ισορροπιών. Υπάρχουν νόμοι που αποτρέπουν παράνομες ενέργειες. Υπάρχει Σύνταγμα που επιτρέπει θέσπιση νόμων μόνο εντός του πλαισίου του. Υπάρχουν Ανεξάρτητες Αρχές που θεσπίστηκαν ως αντίβαρο προς τις στρεβλώσεις του κρατικού μηχανισμού. Υπάρχουν (υποτίθεται) ανεξάρτητες εξουσίες, νομοθετική, εκτελεστική, δικαστική, προκειμένου να αλληλοσυμπληρώνονται και να αλληλοελέγχονται (άλλο που στις μέρες μας έχουν ατονίσει και συγκλίνει στο πρόσωπο του εκάστοτε πρωθυπουργού). Σε κάθε περίπτωση, οι οργανωμένες κοινωνίες δημιουργούν θεσμούς και διαδικασίες που να αποτρέπουν τις αυθαιρεσίες και τις εκτροπές. Υπάρχει εντέλει ο ίδιος ο λαός, ο οποίος ελέγχει τις αποφάσεις που παίρνονται…

Στον τόπο μας συντελέστηκε τα τελευταία 30 χρόνια ένα προφανές έγκλημα, αυτό της υπερχρέωσης. Μια ολόκληρη γενιά κατανάλωσε πολύ περισσότερα από όσα παρήγαγε, και όσα της έλειψαν τα φόρτωσε, μέσω του δανεισμού, στις επόμενες. Στο έγκλημα αυτό δυστυχώς δεν υπήρξε αντίβαρο. Κανείς νόμος δεν απαγόρευσε τις προσλήψεις από το παράθυρο. Κανένα Σύνταγμα δεν απαγόρευσε την ψήφιση ελλειματικών προϋπολογισμών. Κανείς θεσμός (Ελεγκτικό Συνέδριο ίσως;) δεν μπορούσε να αναγκάσει προδήλως ψευδείς προϋπολογισμούς να καταπέσουν. Κανένα κόμμα δεν είχε συμφέρον να βάλει φρένο στο πλιάτσικο που συντελούνταν εις βάρος του δημοσίου χρήματος, διότι απλούστατα θα ροκάνιζαν το κλαδί πάνω στο οποίο κάθονται… Όσο για τον λαό, αυτός δεν αντιδρούσε διότι… από τα δανεικά έτρωγε κι αυτός!

Τώρα, εν μέσω χρεωκοπίας ουσιαστικά, έρχεται στη δημόσια συζήτηση η πρόταση για συνταγματική κατοχύρωση της ψήφισης μη ελλειματικών προϋπολογισμών. Η ιδέα δεν είναι βεβαίως πανάκεια, για πρώτη φορά όμως προτείνεται να υπάρχει ένα αντίβαρο εκεί που μέχρι σήμερα ουδείς μπορούσε να αποτρέψει το Ελληνικό Δημόσιο να καταναλώνει περισσότερα από όσα εισπράττει. Ούτε κενοφανής είναι τέτοιου είδους συνταγματική κατοχύρωση: η ταλαιπωρημένη από τον υπερπληθωρισμό των δύο Πολέμων Γερμανία, στο πρώτο της μεταπολεμικό Σύνταγμα κατοχύρωσε τη σταθερότητα του νομίσματός της ως προτεραιότητα, πράγμα που κατέστησε το Μάρκο ένα από τα σταθερότερα νομίσματα του κόσμου. Σε κάθε περίπτωση, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, κάθε κοινωνία προσπαθεί να διαγνώσει τέτοιου είδους ανισορροπίες και να τις θεραπεύσει με τον κατάλληλο τρόπο.

Στο δημόσιο διάλογο που διεξάγεται επ’αυτού, παρενέβη σήμερα με ένα κατά τη γνώμη μου επαίσχυντο άρθρο ένας κατεξοχήν εκπρόσωπος της γενιάς που υπερχρέωσε τη χώρα και καλοπέρασε με τα δανεικά: ο κ. Βαρβιτσιώτης. Στο άρθρο του αυτό εν πολλοίς αναφέρει ότι αφού πολλές διατάξεις του Συντάγματος δεν ορίζουν και κυρώσεις για τυχόν παραβίασή τους, δεν θα μας σώσει άλλη μια τέτοια που να ορίζει τη δημοσιονομική σταθερότητα. Ο κ. Βαρβιτσιώτης δηλαδή δεν προτείνει π.χ. τη θεσμοθέτηση Συνταγματικού Δικαστηρίου, ή άλλου θεσμού, που θα μπορούσε να αναγκάσει τις κυβερνήσεις να εφαρμόσουν συνταγματικές διατάξεις που αδρανούν. Μας είπε απλά ότι αφού όλοι μας γράφουμε το Σύνταγμα στα παλιά μας τα παπούτσια, δεν υπάρχει κανείς λόγος να το φορτώνουμε με επιπλέον περιττές διατάξεις.

Πρόκειται, κατά τη γνώμη μου, για τη θλιβερή ομολογία ξεπεσμού μιας ολόκληρης γενιάς από τις μαζικές διαδηλώσεις με σύνθημα το 1-1-4 (την ακροτελεύτια διάταξη του προηγούμενου Συντάγματος, με βάση την οποία η τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων), στο «έλα καημένε, Σύνταγμα είναι, κανείς δεν το εφαρμόζει». Πρόκειται για τραγικό ξεπεσμό, που αποδεικνύει ότι αυτή η γενιά αδυνατεί όχι απλώς να αποτρέψει την καταστροφή, αλλά ακόμη και να κατανοήσει ότι αυτή την έχει προκαλέσει! Φοβάμαι ότι πλέον μοναδική ελπίδα για τον τόπο είναι να βγει η επόμενη γενιά στους δρόμους, με σύνθημα ένα νέο 1-1-4…